W kolejnym artykule z naszego cyklu #popsychologicznemu, przybliżamy termin, który coraz częściej jest wypowiadany w naszych gabinetach. Mowa o zaburzeniach odżywiania.
Zaburzenia odżywiania są to jednostki chorobowe, które zalicza się do grupy zaburzeń psychicznych. W literaturze przedmiotu definiuje się je jako wypracowanie nieprawidłowego wzorca odżywiania, co rozumiane jest jako przyjmowanie pokarmów w zbyt małych lub zbyt dużych ilościach. Skutki widoczne są natomiast, w utracie lub wzroście masy ciała, zaburzeniach pracy organizmu czy wpływie na relacje społeczne, emocjonalność i funkcjonowanie poznawcze chorego.
Zaburzenia odżywiania dotykają ludzi w każdym wieku i wiążą się z wieloma negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi - nieleczone mogą prowadzić nawet do śmierci. Z tego też powodu, nie należy ich bagatelizować, a w przypadku wystąpienia, jak najszybciej rozpocząć leczenie.
Najczęściej wymienianymi zaburzeniami odżywiania są anoreksja i bulimia, ale to dopiero początek listy zaburzeń odżywiania i picia. W najnowszej, Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, kategoria zaburzeń związanych z żywieniem i odżywianiem klasyfikowana jest do grupy zaburzeń psychicznych, behawioralnych lub neurorozwojowych. Wyróżnia się:
- Jadłowstręt psychiczny (Anorexia Nervosa, AN)
- Żarłoczność psychiczna, bulimia (Bulimia Nervosa, BN)
- Zaburzenie odżywiania z epizodami niekontrolowanego objadania się (zespół gwałtownego objadania się, zespół z napadami objadania się, Binge Eating Disorder, zespół BED)
- Zaburzenia odżywiania polegające na unikaniu lub ograniczaniu przyjmowania pokarmów (Avoidant - Restrictive Food Intake Disorder, AFRID)
- Łaknienie spaczone (Cycero, Pica)
- Zaburzenia przeżuwania (zespół ruminacji, Rumination - Regurgitation Disorder, RD)
- Inne specyficzne zaburzenia jedzenia i odżywiania (Other Specified Feeding or Eating Disorders, OSFED)
- Zespół jedzenia nocnego (ang. Night Eating Syndrome, NES) oraz zaburzenie oczyszczania (choroba oczyszczania, zespół oczyszczania, ang. Purging Disorder).
Zaburzenia odżywiania sprawiają, że pacjenci czują się niekomfortowo we własnym ciele. Ze względu na ograniczenia związane z chorobą, pacjent traci fundamentalną rolę diety, jako niezbędnego elementu zachowania zdrowia, a nawet życia. Pomimo znacznego skupienia życia wokół jedzenia, pacjent wpada w błędne koło choroby i podobnie jak w przypadku uzależnienia, postępujące zaburzenie przyczynia się do znacznego uszczerbku na zdrowiu.
Przebieg choroby związanej z nieprawidłowym sposobem odżywiania, jest zależny od zdiagnozowanego schorzenia. Inne objawy będą występować w przypadku rozwijającej się anoreksji, a inne u osób chorujących na żarłoczność. Ogólnie, objawy zaburzeń odżywiania obejmują m.in.:
- Spędzanie dużej ilości czasu martwiąc się o wagę, kształt i wzrost
- Unikanie spotkań towarzyskich, zwłaszcza jeśli takie spotkania wiążą się z ryzykiem jedzenia w obecności innych
- Znaczne ograniczenie ilości spożywanego jedzenia
- Wywoływanie wymiotów lub przyjmowanie środków przeczyszczających po posiłkach
- Utrzymywanie ścisłych nawyków żywieniowych lub rutyny
- Nagłe wahania nastroju, obniżony nastrój, introwertyczna postawa, niepokój, objawy depresji
Do wystąpienia problemów z odżywianiem może przyczynić się wiele czynników. W szczególności mogą to być cechy osobowościowe, takie jak niepewność siebie, chwiejna samoocena, skłonność do tłumienia swoich emocji, niska odporność na stres, perfekcjonizm, niedostosowanie społeczne, silna potrzeba osiągnięć, niskie poczucie własnej wartości.
Ważnym czynnikiem jest również zaburzony obraz własnego wyglądu i ciała, przykre doświadczenia i wydarzenia z przeszłości, zaburzone relacje rodzinne, nieadekwatne wymagania ze strony najbliższych, nadopiekuńczość i sztywność w relacjach rodzinnych, oczekiwania społeczno - kulturowe (w tym uwagi innych dotyczące sylwetki i wyglądu, „moda” na odchudzanie, pragnienie przynależności do grupy).
Leczenie zaburzeń odżywiania za pomocą psychoterapii, skupia się przede wszystkim na pracy z definicjami emocjonalnymi, dysfunkcją myślenia i postrzegania. Prowadzona terapia powinna być wieloetapowa i kompleksowa, podobnie, jak wszystkie inne formy leczenia w zaburzeniach odżywiania. Bardzo często proponowanym modelem leczenia jest łączenie psychoterapii indywidualnej wraz z terapią rodzinną lub grupową.
W leczeniu zaburzeń odżywiania, bardzo ważne jest holistyczne podejście do problemu, tak aby móc uwzględnić go na wielu płaszczyznach.
W naszym Centrum wspieramy osoby z zaburzeniami odżywiania. Specjalistkami w tym zakresie są Panie: Katarzyna Tutka, Joanna Cimke – Łącka oraz Sonia Nuc.
