W skali ostatnich lat, zabiegi bariatryczne zyskują coraz większą popularność i są one, coraz częściej, wykorzystywaną metodą leczenia otyłości. Zapraszamy do przeczytania wywiadu dotyczącego tego zagadnienia.
Najprościej mówiąc, zabieg bariatryczny polega na chirurgicznym zmniejszeniu żołądka. Istnieje przynajmniej kilka metod operacyjnych - rękawowa (mankietowa) resekcja żołądka, gastric bypass czy choćby mini gastric bypass. O tym, której metody użyje chirurg decyduje wiele czynników. Samą operację natomiast, poprzedza dokładne przygotowanie pacjenta oraz szczegółowa diagnostyka. Wśród konsultacji kwalifikujących do ChLO (Chirurgicznego Leczenia Otyłości) znaleźć możemy także prośbę o diagnostykę psychologiczną.
Na czym polega konsultacja psychologa kwalifikująca do zabiegu bariatrycznego?
Aby odpowiedzieć na to pytanie zaprosiliśmy do współpracy naszego specjalistę - psychologa i psychoterapeutę CBT - Panią Sonię Nuc, rozmowę przeprowadziła natomiast Joanna Jadaś – studentka psychologii, opiekun Klienta w Sensum.Centrum Rozwoju i Wsparcia Psychologicznego.
J.A.: Cześć! Cieszę się, że udało nam się dzisiaj spotkać!
S.N.: Hej! Ja także się cieszę! Liczę na to, że uda nam się dzisiaj zrobić coś fajnego.
J.A.: W takim razie, zaczynajmy! Powiedz mi, na czym właściwie polega zadanie i rola psychologa w chirurgicznym leczeniu otyłości?
S.N.: To jest bardzo dobre pytanie! Na podstawie doświadczeń, które miałam okazję zebrać pracując w dwóch dolnośląskich ośrodkach mogłabym wyróżnić dwa zadania nad realizacją których to właśnie psycholog pełni pieczę. Są to: kwalifikacja do zabiegu oraz pomoc pacjentowi w przygotowaniu się do zmian, zarówno tych przed jak i po zabiegu.
J.A.: Czym różni się kwalifikacja od przygotowania?
S.N.: Kwalifikacja w procesie diagnostycznym ma na celu określenie, czy w danym momencie istnieją przeciwwskazania do ChLO. Aby to zrobić psycholog przeprowadza rozmowę w której ocenia stan psychiczny pacjenta w momencie konsultacji, bierze pod uwagę ewentualną historię leczenia psychiatrycznego czy np. aktualną sytuację życiową. Część lekarzy chirurgów prosi także aby podczas konsultacji poruszyć tematy motywacji oraz gotowości do zmiany nawyków, stylu życia itd. W Centrum Sensum na taką konsultację przeznaczamy 50 minut, a jej potwierdzenie w formie dokumentu (zaświadczenia z opisem) pacjent otrzymuje w ciągu tygodnia od spotkania.
J.A.: Czym w takim razie jest przygotowanie pacjenta?
S.N.: To cykl spotkań ze specjalistą podczas których wspólnie określa się potrzeby i cel takich sesji. Mogą to być np.: wyłuskanie (konceptualizacja) sytuacji problemowych związanych z jedzeniem, praca nad konkretnymi nawykami pacjenta czy przekonaniami na temat siebie / świata / odżywiania. To jaki będzie cel określa pacjent więc precyzyjna odpowiedź na pytanie jest trudna! Ilość spotkań również jest zmienna i zależna od tego, jak złożony jest cel lub ile jest ich jest.
J.A.: Wyłapuję tu pewną nieścisłość. Jeśli ChLO jest metodą leczenia, to po co pacjentom praca z terapeutą? Tym bardziej, kiedy po zabiegu można byłoby powiedzieć, że są już wolni od otyłości?
S.N.: Tak, to może wydawać się niespójne, dlatego już tłumaczę. Otyłość jest chorobą złożoną. Dla wszystkich specjalistów będących częścią zespołu bariatrycznego masa ciała jest skutkiem choroby jaką jest otyłość. Trochę jak kaszel czy katar są wynikiem powstałej infekcji / stanu zapalnego. Dla pacjentów spadek wagi jest miarą sukcesu i często też celem samym w sobie. Taki sposób myślenia o chirurgicznym leczeniu otyłości może obnażyć naszą krótkowzroczność. Sama operacja nie zmienia nawyków, a te zmianie polegają jedynie w sposób intencjonalny i w pełni świadomy. Terapeuta zna i rozumie mechanizmy ich powstawania, posiada też wiedzę na temat tego jak je przekształcać i modyfikować. Nie bez znaczenia jest również element wsparcia w tym procesie. Dostępność osoby, w postaci specjalisty, który razem z nami spojrzy na sytuację z boku, “na chłodno”.
J.A.: Czy w takim razie każdy pacjent powinien współpracować ze specjalistą poddając się takiemu leczeniu?
S.N.: To pytanie, które nieustannie do mnie wraca, co chyba wskazuje, że odpowiedź nie jest łatwa. Powiedziałabym, że “to zależy”. W mojej pracy zawodowej zdarzyło mi się kilkukrotnie rozmawiać z osobami, które na etapie kwalifikacji prezentowały wiedzę oraz idące za tym działania, które wskazywały na zrozumienie powodów otyłości i mechanizmów podtrzymujących chorobę. W większości jednak spotykam się z osobami, które taką świadomość dopiero zdobywają. Myślę również, że warto brać pod uwagę złożoność danego przypadku. Jeśli mówimy o osobie, która w historii swojej otyłości wskazuje na czynniki zarówno genetyczne, środowiskowe jak i psychologiczne to mówimy o przypadku skomplikowanym. W takiej sytuacji sama “chęć” zmiany może okazać się niewystarczająca, jeśli nie uzupełnia tego rzetelna wiedza i realne działania. Warto pamiętać, że sukces ChLO mierzymy w latach po zabiegu podczas których masa ciała pozostaje ustabilizowana i mam tutaj na myśli 5-6 lat od operacji.
J.A.: To bardzo dużo czasu! Czyli, jeśli dobrze zrozumiałam, zdarza się, że pacjenci ponownie tyją mimo przeprowadzonego zabiegu? Jak to możliwe?
S.N.: Tak, to się zdarza i wcale nie tak rzadko. Część z tych pacjentów decyduje się na reoperację i zazwyczaj wtedy ponownie spotykamy się w gabinecie psychologa. Pozwolę sobie zacytować żartobliwy klasyk takich sytuacji “myślałem/am, że poradzę sobie sam/a”. Jest to czarny humor, bo takie przekonanie towarzy wielu osobom i bierze udział w skutecznym utrudnianiu sobie wyjścia z problemu otyłości. Dla mnie “poradzić sobie samodzielnie” to umieć samodzielnie poprosić o pomoc osoby z otoczenia lub specjalistów.
J.A.: Dziękuję Ci za odpowiedzi na te pytania. Mam wrażenie, że to była ważna rozmowa. A z tego miejsca zapraszam osoby, które po przeczytaniu naszego wywiadu, zdecydują się na pierwszą zmianę w postaci przedefiniowania tego czym jest “samodzielność” i postanowią dać sobie szansę na trwałą zmianę. Na konsultacje bariatryczne prowadzone przez Sonię Nuc można umawiać się, zarówno w formie stacjonarnej, jak i online. Informacje o wolnych terminach spotkań znajdziecie na naszej stronie www.centrumsensum.pl lub pod numerem telefonu 573 921 771.
Polecana literatura naukowa:
- Sarwer DB, Fabricatore AN, LaShanda RJ-C, et al. - “Psychologiczne następstwa chirurgicznego leczenia otyłości.”- Psychiatria po Dyplomie, 2009; 6 (3): 19–24
- Sekuła M., Paśnik K. – „Rola psychologa w chirurgicznym leczeniu otyłości olbrzymiej” – Lekarz Wojskowy 2017:95(3)298-301.
- Sekuła M., Kwiatkowski A., Paśnik K. Znaczenie przedoperacyjnej oceny psychologicznej chorych na otyłość olbrzymią leczonych chirurg, Lekarz Wojskowy, 2020, 98(1); 48-52.
