Lęk separacyjny to zjawisko, które jest niezwykle trudne zarówno dla dziecka, jak i rodzica. Pod tym pojęciem, rozumiemy lęk przed oddzieleniem się od rodziców, który jest nieproporcjonalny do powagi sytuacji. Zazwyczaj występuje on u niemowląt między 7, a 10 miesiącem życia i jest całkowicie naturalny. Jak jednak objawia się lęk separacyjny i kiedy mija?
Nauka nie potwierdziła w 100%, co powoduje lęk separacyjny (SAD - separation anxiety disorder) u niemowlaka. Według wielu psychologów, jego podstaw należy szukać w tendencji do nadmiernego stresu związanego z nieobecnością matki oraz w poziomie percepcji (procesie poznawczym) u noworodków.
Eksperci uważają, że SAD jest spowodowany zarówno przez czynniki biologiczne, jak i środowiskowe - dziecko może zarówno odziedziczyć tendencję do bycia niespokojnym, znaczącą rolę może jednak także odgrywać brak równowagi dwóch substancji chemicznych w mózgu (noradrenaliny i serotoniny). Dziecko może także nauczyć się niepokoju i strachu od członków rodziny.
Zazwyczaj lęk separacyjny mija do 3 roku życia, a jego apogeum przypada między 1,5 a 2,5 rokiem życia. Nie oznacza to jednak, że lęki rozwojowe nie pojawiają się również w późniejszym okresie. Najczęstsze objawy SAD to:
- odmowa samodzielnego zasypiania
- powtarzające się koszmary z motywem separacji
- dużo zmartwień po rozstaniu z domem lub rodziną
- zbyt wiele zmartwień o bezpieczeństwo członka rodziny
- zbyt duże obawy o zgubienie się od rodziny
- strach i niechęć do przebywania w samotności
- bóle lub napięcia mięśniowe
- ataki paniki lub napady złości w czasie separacji od rodziców lub opiekunów
Objawy SAD mogą często przybierać formę objawów somatycznych, takich jak: wymioty, bóle brzucha czy głowy, jednak niektóre maluchy przeżywają lęk separacyjny zupełnie inaczej - dziecko jest bardzo spokojne i wyciszone. Istnieje także grupa dzieci, u których lęk separacyjny nie pojawia się w ogóle.
Jak pomóc swojej latorośli w tym trudnym okresie? Warto ćwiczyć z dzieckiem różne zabawy polegające na znikaniu i pojawianiu się przedmiotów i osób. Dobrym rozwiązaniem jest zabawa w "akuku", czyli chowanego. Maluch zauważa, że to co znika zawsze wraca, a u niemowlaka zmniejsza się lęk separacyjny i napięcie emocjonalne.
Zdajemy sobie sprawę, że SAD może w znaczący sposób wpływać także na samopoczucie rodzica, który czuje się przytłoczony i zmęczony koniecznością ciągłej obecności przy dziecku. Zachęcamy gorąco do konsultacji z psychologiem dziecięcym, który wyjaśni jak postępować i radzić sobie z trudnościami związanymi z separacją.
